KNAP ACADEMIE | Nico Groen
KNAP ACADEMIE: Het eigentijdse opleidingsinstituut door en voor maatschappelijke en professionele vernieuwers.
Nico Groen. organisatieadviseur, KNAP Academie, Lochem Energie, duurzaam, lokaal
893
page-template-default,page,page-id-893,ajax_leftright,page_not_loaded,,normal,shadow2

De intelligente energie van Nico Groen:

‘Kijk, …dan wordt het leuk.

weetwatwerktOrganisatieadviseur Nico Groen is veel tegelijkertijd. Hij is voorzitter van Lochem Energie, hij is bestuursvoorzitter van Nivora, een innovatieve industriële onderneming en hij is oprichter van Stichting Weet Wat Werkt. Gaande het gesprek valt op dat de anekdotes van Nico Groen een vaste structuur volgen. Zijn verhalen beginnen met een kansloos initiatief of verzoek, dat hij in twee of drie zinnen fileert. Dan concludeert hij lachend: ‘Ja, zo werkt het natuurlijk niet.’ Vervolgens neemt het verhaal een hele kleine wending waarin ruimte wordt gecreëerd voor meer ambities naast elkaar, waarin van een centraal gestuurd systeem een  fijnmazig samenspel wordt gemaakt en zo de vrijheid van betrokkenen vergroot. Het verwarrende is dat dit nieuwe verhaal veel lijkt op het eerste kansloze verzoek. Daarna schetst hij de kansen die deze nieuwere aanpak biedt. Nico kijkt je vervolgens blijmoedig aan om met de uitsmijter te komen: ‘Kijk, dan wordt het leuk!’.

De aanleiding om uitgebreider met hem van gedachten te wisselen is de Lochemse burgercoöperatie LochemEnergie. Als ergens gepionierd wordt, is het wel bij dit jonge initiatief. Op een bevolking van circa 30.000 inwoners in een uitgestrekt gebied, maken 500 huishoudens gebruik van LochemEnergie. De actieve groep bestaat uit ruim 60 vrijwilligers die kennis en praktijk van lokale duurzame energie met elkaar verbindt. Nico was er vanaf de eerste publieke vergadering bij. Hij stapte op de initiatiefnemers af en  stelde voor de werkgroep ‘concept’ op te richten, omdat  in zijn ogen het concept het meest bijzonder is. Hoewel uniek in zijn omvang, is Nico niet onder de indruk van de aantallen: ‘We zijn nu economisch te klein. We hebben 500 leden, maar om echt te kunnen draaien hebben we 2000 klanten nodig.’ Daarvoor is een volgende stap nodig. Met het vormgeven van die volgende stap is Nico nu druk doende, wij richten ons in het gesprek vooral op de vroege avonturen en de  relatie tussen de overheid en dit type initiatieven.

‘De gemeente wilde heel graag dat wij iets aan armoedebeleid zouden gaan doen. Dat hebben we natuurlijk geweigerd. Als wij aan armoedebeleid gaan doen, dan komen er vragen op de Algemene Ledenvergadering waarom dat geld niet wordt gebruikt wordt voor de doelen van onze coöperatie. Daar beginnen we niet aan.  Je kunt natuurlijk wel kijken hoe je zonnepanelen op huurhuizen krijgt. En zo de energierekening van huishoudens omlaag brengt. Vanwege een VROM-flauwekulletje mag een huurder dat niet zelf doen, dan moet hij bij vertrek alles in oude staat herstellen. Het is ons gelukt om in drie weken € 128.000,– aan leningen bij elkaar te halen onder onze eigen leden. De provincie verdubbelt dat. Wij leggen daarmee panelen op daken van huurwoningen, de huurders krijgen zo 15 jaar lang een vlakke energierekening.’

Het verschil lijkt hier subtiel, maar is principieel. Als een initiatief voor het karretje van de overheid wordt gespannen, worden de onderlinge verhoudingen ingewikkeld. Zolang de eigen doelen echter centraal blijven staan, is er heel veel mogelijk. Daarvoor hoef je niet zo gek veel anders te doen. Je moet alleen iets laten: panelen op huurhuizen even geen ‘armoedebeleid’ noemen.

Steeds weer nieuwe verbanden

‘LochemEnergie verbindt heel verschillende mensen met elkaar. Je hebt de duurzaamheidstypes die willen groen produceren en niet te veel transport van energie, de techneuten die advies geven en op het dak klimmen, je hebt de politiek geïnteresseerden die een autarkisch ideaal nastreven, minder afhankelijk van bijvoorbeeld Poetin en je hebt een grote groep mensen die zich vooral verbinden aan de Lochemse gemeenschap. Juist vanuit die verschillen ontstaat een interessant verband. Laat ik een klein voorbeeld geven. In Gorssel is het loket van de gemeente gesloten. Wij hebben vanuit LochemEnergie een elektrische auto geregeld, die rijdt, desgewenst met chauffeur, je naar het nieuwe gemeentehuis in Lochem toe. Het gaat erom het lokaal verband te versterken en de winst daarvan in de gemeenschap te houden. Dat maakt het tot veel meer dan een combinatie van geld en techniek.’

‘Een ander nieuw verband is tussen zon, wind en water. Enkele grote zonneparken in Lochem, of een windmolen in Eefde produceren veel. Als je de overcapaciteit terug levert aan het net, krijg je daar bijna niks voor. De vraag is hoe je daar opslag voor kunt realiseren. Nu hebben we een sluizencomplex in het Twentekanaal dat we ook kunnen gebruiken om water op te pompen. Door het water overdag een paar centimeter te verhogen, kunnen we tot 70% van de energie gebruiken als daar, vooral ‘s avonds behoefte aan is. Zulke opslag kan ook op andere manieren. Denk aan je vriezer. Als die overdag een paar graden extra invriest, dan is er toch niks tegen als die ’s avonds bij piekbelasting afschakelt, zodat die energie kan worden gebruikt voor bijvoorbeeld het koken.’

‘Ik zeg ook dat het om het concept draait, omdat het niet zozeer gaat om het benutten van de techniek, maar ook om die techniek te beteugelen. Aan de hand van jouw energiegebruik kan ik veel over jouw leven aflezen. Het afschakelen van de vriezer wordt mogelijk vanwege iets technisch, maar het gesprek gaat vervolgens over onderling vertrouwen.’

Niet regisseren, maar aansluiten

Bij de organisatieadviseur dringt zich de vraag op hoe de overheid zich vruchtbaar tot zo’n kansrijk initiatief kan verhouden:

‘Het beste wat je kan doen, is heel goed snappen wat in zo’n initiatief gebeurt. Daar heel dichtbij blijven en zien wat er wordt bereikt als jij niks doet. Ambtenaren denken al snel dat, omdat ze er zijn, ze ook iets moeten brengen. Vaak wordt dat het schakelen van allerlei initiatieven. Doe dat nou juist niet.

Kijk, in veel gemeenten is het idee ontstaan dat ze zouden moeten regisseren, maar wat zou de gemeente bij LochemEnergie nou moeten regisseren? Er zit inmiddels een deskundigheid aan tafel die zijn weerga niet kent. We zijn gesprekspartner van onder meer Eneco, Liander en Tennet. Dat is allemaal kennis die de gemeente niet heeft. Het motto voor de gemeente is dan vooral dichtbij blijven om niet in te grijpen.’

De vernieuwende werkwijze van lokale ambtenaren, die Nico hierboven beschrijft, vertaalt Nico op dit moment samen met KNAP Academie naar een nieuwe leergang. Meer nieuws hierover binnenkort op onze site.

Meer weten over het organisatieadvieswerk van Nico Groen? www.groen-heesen.nl

Contact: nico.groen@groenheesen.nl

Meer weten over Lochem Energie?: www.lochemenergie.net.

background