Paul van der Linden:
‘Wat is het verschil tussen subsidie opstrijken en een verdienmodel?’
Wie het ondernemersrisico draagt van een sociale firma kent het antwoord. En dat antwoord is onderdeel van groeiende oplossing om onze verzorgingsstaat betaalbaar te houden. Want arbeid, in welke vorm dan ook, draagt bij aan gezondheid van mensen. Als bedrijfsadviseur van tientallen sociale ondernemingen heb ik ervaring opgebouwd om de strategie van sociaal ondernemers in de praktijk te verbeteren. Het onbenut potentieel bekijk ik in een eerste quick scan. En daarna vullen bedrijf en adviseur samen de ontbrekende competenties aan om meer kansen uit de markt te halen. Ook bekijken we de verhouding bijvoorbeeld tussen de zakelijke markt versus particuliere consumenten en de manier waarop het sociale bedrijf zich presenteert aan die twee klantsegmenten. Of naar de commerciële aspecten van een zorgboerderij, de productportfolio van een dagbestedingsproject. De kunst is om manieren te vinden meer te produceren en te verkopen, zonder de cliënten zwaarder te belasten. Dat blijkt in de praktijk goed te kunnen als je met een frisse blik kijkt naar de productielogistiek, bezetting en herinrichting van een werkplaats of het optimaliseren van het gebruik van vastgoed. Soms veranderen we de samenstelling van het personeelsbestand, bijvoorbeeld door verschillende doelgroepen samen te laten werken of de verhouding van chronisch zieken en valide mensen te wijzigen. Een verdienmodel is een manier voor een sociale firma om de bedrijfsvoering gezond en stabiel te houden, goede producten met een reële marge te maken.
Zorgmanagers die met kwetsbare mensen werken om maatschappelijke impact te realiseren, ontvangen vaak subsidie. Dat kan een gemeentelijke beschikking, een dagbestedingsvergoeding, WSW of WLZ geld zijn voor het minder productieve deel van de deelnemers , cliënten, kwetsbare medewerkers. Deze gesubsidieerde projecten doen heel mooi werk, waar helaas veel op bezuinigd wordt sinds 2015. De klassieke reactie op bezuinigingen in de zorgsector is vaak het besluit om te krimpen. Als adviseur van sociale firma’s zijn we vaker in de positie geweest om een groeiscenario of een alternatief voor bedrijfssluiting te ontwikkelen. Krimp is dan niet het juiste antwoord op een gemeentelijke bezuiniging. Maar het logische antwoord is groei in een nieuw segment te realiseren. Sociaal ondernemers zijn pioniers die een nieuw verdienmodel bedacht en uitgevoerd hebben door bijvoorbeeld volume vergroting of een niche strategie. Daardoor blijven meer kwetsbaren aan het werk dan bij sluiting. En kwetsbare mensen die werken, in welke vorm dan ook, consumeren minder zorg en zijn gezonder. En gelukkiger.
Gewoon goede producten met een mooi verhaal maken en dat aan sociaal bewogen mensen verkopen is een hele goede eerste stap. Pionierende sociale firma Brouwerij De Prael is begonnen als dagbestedingsproject met bier maken door psychiatrisch cliënten. Na uitvoering van een bezuiniging vroeg een wethouder aan de directeur: “Wat kan ik nog doen om jullie te helpen deze bezuiniging te overleven?” Het antwoord was direct: “Meer bier drinken.” En enkele jaren later was er een social return beleid. Tegenwoordig ligt het bier in de schappen van de Albert Hein. Gemeenten en zorginstellingen die hun dagbestedingsprojecten open willen houden en tegelijk moderniseren, kunnen dit voorbeeld helaas niet één op één kopiëren. We hebben ontdekt dat er telkens maatwerk en advies nodig is, want ook een nieuw verdienmodel blijft mensenwerk.
Contact: paul@knapacademie.nl
